سرگذشت اسکناس در ایران

این کتاب بنا دارد با نمایش تاریخچه ای از اسکناس های ایرانی از ابتدا تا امروز، ضمن بیشتر آشنا نمودن افراد علاقمند به این حوزه و افزایش آگاهی ایشان، نکات جدید و کمتر شناخته شده ای را به مشتاقان مجموعه داری اسکناس و دوستداران تاریخ و فرهنگ کشور عرضه کند.

کتاب حاضر به سه بخش اصلی و یازده فصل تقسیم شده است. بخش نخست بعنوان زیربنای مطالب بعدی، به ارائه تاریخ پول می پردازد. در فصل اول به اختصار خواهیم دید که بشریت چگونه توانست از زمانی که هیچ پولی وجود نداشت به ضرب سکه های طلا و نقره برسد.

فصل دوم روایتی از پیدایش پول کاغذی در شرق دور است. ورود چاو به ایران و جنجال های آن و در ادامه، تولید نخستین اسکناس ها در اروپا از دیگر موضوعات این فصل هستند.

فصل سوم که در دوره زمانی سلسله قاجار است، از ماجرای تجارتخانه ها و رواج رسیدها در بین بازرگانان شروع شده و با جریان ورود بانک به ایران و چاپ اولین اسکناس های ایرانی پایان پیدا می کند. فصل چهارم نیز با پوشش دادن دوران پهلوی به چگونگی تشکیل بانک ملی، سیر تحولی اسکناس های ایران در نیمه نخست قرن پیشین و تشکیل بانک مرکزی می پردازد و به انقلاب اسلامی منتهی می شود.

به دلیل نزدیکی زمانی به دوران حاضر و همچنین وجود مطالب قابل بحث بیشتر، دوران پس از انقلاب بعنوان یک بخش جداگانه در نظر گرفته شده است. در فصل پنجم کتاب، وضعیت اسکناسهای کشور در سالهای پرالتهاب ابتدای انقلاب بررسی شده و جزئیات و ناگفته هایی در ارتباط با جمع آوری و امحای اسکناسهای قبلی و شکل گیری طرح های جدید بیان می گردد.

فصل ششم روایتی از اسکناس های مشهور به تظاهراتی در دهه شصت است که بررسی آنها دوران جنگ تحمیلی هشت ساله را یادآور می شود و در فصل هفتم به چگونگی تغییر طرح و چاپ تصویر امام خمینی بر روی اسکناس ها پرداخته خواهد شد. فصل هشتم با عنوان تنوع ناموزون توضیحاتی در ارتباط با تغییر طرح های پشت برخی اسکناس های کشور در حوالی سالهای میانی دهه هشتاد تا اواسط دهه نود است. فصل نهم با عنوان صفرهای کمرنگ به برنامه دولت برای حذف چهار صفر از پول ملی اشاره داشته و اسکناس های حال حاضر را به نمایش می گذارد.

فصل دهم بعنوان فصل پایانی بخش دوم، توضیحاتی در رابطه با ایران چک های رایج است. روایت ایجاد چک پول ها، شکل گیری و رواج ایران چک، تفاوت آن با اسکناس و اینکه چرا بانک مرکزی همچنان اسکناس درشت چاپ نمی کند، از موضوعات جالب توجهی است که در این فصل درباره آنها توضیحاتی ارائه گردیده است. در بخش سوم بعنوان قسمت تکمیلی کتاب، مختصری در ارتباط با اجزای اسکناس توضیح داده شده و آناتومی اسکناس تشریح می شود.

علیرغم نواقص و کاستی ها، امید است نوشته حاضر برای علاقمندان مفید واقع شود.