سهروردی دانای حکمت باستان

در این مجموعه نخست شرح زندگی و احوال سهروردی از فیلسوفان قرن ششم بازگو گردیده، سپس شخصیت و آرا و اندیشه‌های وی بررسی شده است. در ادامه، نظریه‌ی سهروردی در باب عقل و عشق، ذکر شده است. حکمت اشراق، عرفان و تصوف از مباحث بعدی کتاب هستند افزون بر آن آثار و نوشته‌های وی نیز معرفی شده است. گفتنی است: "شیخ شهاب‌الدین سهروردی معروف به شیخ اشراق، شهاب مقتول و موسس حکمت اشراق و از حکمای بزرگ اسلام در قرن 6 ه . ق دست وی حکمت و اصول فقه را در مراغه نزد مجدالدین خیلی که استاد امام فخرزاری بود فراگرفت و سپس به تفکر و ریاضت پرداخت و یک چند در عراق و شام به سیاحت و مطالعه گذراند چنان که مشهود است در علوم غریبه نیز تبحر هم رسانید. در حلب مورد اتهام و مخالفت فقها واقع شده و به امر صلاح‌الدین ایوبی. به وسیله‌ی پسرش و (الملک الظاهر) توقیف شد و برخلاف میل ظاهر در حقیقت به اصرار فقها و به امر صلاح‌الدین در حدود س 36 یا 38 سالگی به قتل رسیده از تالیفاتش به عربی حکمه الاشراق، تلویحات، المشارع و المطارحات، هیاکل النور، و کلمه التصوف را می‌توان نام برد که شامل تعالیم وی در حکمت اشراق است. یک سلسفه قصه‌های کوتاه تمثیلی هم در بیان احوال نفس و ذکر عقاید اشراقی دارد که از آن جمله است رساله‌ی عقل سرخ، آواز پر جبریل، قصه الغربه الغربیه. از آثار دیگرش روزی با جماعت صوفیان و رساله فی حاله الطفولیه را می‌توان نام برد... وی با آن که در حکمت مشایی تتبع و تبحر داشت آیین مشائین و پیروان ارسطو را سست یافته و انتقاد سخت کرده است. روش خود را که حکمت اشراقی و حکمه نوریه خوانده است به حکمای مشرق منسوب دانسته است. نزد وی منشا کل کائنات "نورالانوار" است که نور قاهر تحسین از آن صادر می‌شود نور نخستین در ظهور خویش البته حاجت به علت ندارد و به ذات خویش قایم است در صورتی که هرچیز دیگر عرض و تبغی است و به اصطلاح ممکن الوجود است و استقلال ندارد... حکمت شیخ اشراق، مثل عرفان صوفیه، بر ذوق و کشف مبتنی است، و او آن را حاصل خلوات خویش می‌داند. وی حکمت ذوق حکمای قدیم... را از جنبه‌ی نظری خالی نمی‌بیند و فقط حکمت اشراقی خویش را حاصل تجرد از بدن و مشاهده‌ی حقایق با کومک عنایات ربانی می‌شمارد".