ساخت آوایی و دستور زبان لری

زبان لری از دیدگاه ریخت‌شناسی به زبان‌های ایرانی باستان به‌ویژه زبان پهلوی دورۀ ساسانیان می‌رسد. زبان لری، قدمتی به فراخنای تاریخ گسترده و کوه‌های سر به فلک کشیدۀ سرزمین‌های لرنشین دارد. از مجموعۀ آرا و نتایج پژوهش پژوهشگران و براساس ویژگی‌های علم زبان‌شناسی، این امر مسلم است که زبان لری در ساخت آوایی و دستور زبان با زبان کردی، تفاوت‌هایی دارد می‌توان اذعان نمود که لری، یک زبان مستقل از زبان فارسی است و اطلاق عنوان «گویش» در عرف عموم بر این زبان که خود دارای گویش‌ها و لهجه‌های متفاوتی در گسترۀ سرزمین‌های لرنشین است و حوزۀ جغرافیایی وسیعی را در برمی‌گیرد، اشتباهی محرز است و ضرورت دارد که از این پس، لری را در زمرۀ زبان‌هایی به شمار آوریم که دارای چندین میلیون گویشور است.

زبان لری، مجموعه‌ای از گویش‌های مختلف است؛ اگر بررسی عمیق و کنکاشی علمی صورت پذیرد، مشخص خواهد شد که همه، دارای پیوستگی‌های فراوانی هستند، شاید اختلاف‌هایی که در شیوۀ گفتار و به کار بردن برخی واژگان و تغییر در آواهای زبان، وجود داشته باشد به موقعیت‌های جغرافیایی، سیاسی و دوری از هم و همسایگی با دیگر اقوام که دارای فرهنگی متفاوت بودند، نشأت گرفته شده باشد. می‌توان گفت تفاوت‌هایی که در گویش زبان لری در سطح مناطق لرنشین دیده می‌شود، برگرفته از تفاوت‌های تاریخی و جغرافیایی است که بر اثر گذشت زمان در این گویش‌ها پدید آمده است.

زبان لری که دربرگیرندۀ گویش‌های متفاوتی از این زبان است، نسبت به زمان‌های پیش، دستخوش تغییر و گاهی از میان رفتن برخی گویش‌های دیگر لری شده است و آن چنان این گویش‌های تغییر یافته که به زبان فارسی بیشتر شبیه‌اند تا زبان لری اصیل؛ زیرا در بیشتر شهرهای لرنشین به کودکان، فارسی یاد می‌دهند و این کودکان با زبان مادری خویش بیگانه می‌شوند و هم‌چنین پیشرفت‌ها و فن‌آوری‌های روز نیز بر این زبان‌ها تأثیر منفی گذاشته است. بدین ترتیب گویش‌های لری متداول در شهر‌ها در حال از میان رفتن است و اقلیت کوچکی از آنها، این زبان را حفظ کرده‌اند و حتی گاهی قشر جوان در برخورد با افراد سالخورده، برخی از واژگان آنان را نمی‌فهمند یا اینکه برای آنان، غریب و نامأنوس هستند.